فکت‌نامه | Factnameh

سرنوشت مشروب‌های سفارت

در قسمت ۱۷۳ پادکست هفتگی فکت‌نامه چند فکت‌چک را مرور کردیم که مستقیم و غیرمستقیم به موضوعات خارج از ایران مربوط می‌شوند.
ابتدا سراغ این ادعا رفتیم که گفته شده بود طی یک رفراندوم، حجاب در سوئیس ممنوع شده و اسلام دیگر به رسمیت شناخته نمی‌شود؛ ادعایی که البته نادرست بود.
بعد از تلاش ناموفق برای ترور دونالد ترامپ، چند شایعه و حاشیه مطرح شد و در یکی از آنها نام ایران هم به میان آمد. ادعای ایرانی بودن دوست‌دختر ضارب ترامپ و همچنین ادعای پیشگویی این ترور توسط یک فرد مسیحی، از موضوعاتی هستند که در این قسمت به آنها اشاره کردیم.
اما این تنها دفعاتی نبود که پای آمریکا به فکت‌چک‌های ما باز شد. رابطه کامالا هریس و یک سیاستمدار با نفوذ حزب دموکرات در حدود سه دهه قبل و جعل خبر فوت جیمی کارتر از سوی یک کاربر توییتر نیز به سوژه‌های این هفته ما تبدیل شدند.
یاسر جبرائیلی از افراد نزدیک به حکومت ایران که بارها ادعاهای اقتصادی عجیبی را مطرح کرده، این‌بار به یک مقایسه گمراه‌کننده بین فقر و گرسنگی در آمریکا و ایران پرداخته است.
یکی از مهمترین اتفاقات روزهای اخیر، بروز اختلال گسترده کامپیوتری و اینترنتی در جهان به دلیل به‌روزرسانی معیوب یک شرکت تولید نرم‌افزار امنیت سایبری بود. در ایران، این خبر و نیز بروز نیافتن اختلالی جدی در این کشور با یک روایت گمراه‌کننده همراه شد.
چند سالی است که در شبکه‌های اجتماعی می‌گویند جک استراو وزیر خارجه پیشین بریتانیا در کتابش درباره حمله به سفارت انگلیس در تهران ادعا کرده که بطری‌های مشروب شکسته نشدند، بلکه دزدیده شدند. ما این کتاب را بررسی کردیم و در این قسمت پادکست، آن را مرور کرده‌ایم.
گزارش پایانی پادکست این هفته، بیان حقایقی درباره «تب دِنگی» است؛ بیماری‌ای که این روزها در برخی نقاط ایران شیوع پیدا کرده و دست‌کم یک مرگ ناشی از آن در آمارهای رسمی اعلام شده است.
 
00:01:28 مقدمه
00:05:18 حجاب در سوئیس ممنوع نشده است
00:10:57 ادعای نادرست درباره ایرانی‌بودن دوست‌دختر ضارب دونالد ترامپ
00:14:48 ادعای گمراه‌کننده درباره پیشگویی حمله به ترامپ
00:21:37 رابطه عاشقانه کامالا هریس و ویلی براون
00:27:57 خبر جعلی مرگ جیمی کارتر
00:30:55 ادعای گمراه‌کننده جبرائیلی درباره گرسنگی ۴۲ میلیون نفر در آمریکا
00:38:14 عدم بروز اختلال در ایران بعد از مشکلات جهانی ویندوز
00:45:30 حمله به سفارت بریتانیا و عاقبت بطری‌های مشروبات الکلی
00:50:31 درباره تب دنگی چه می‌دانیم؟
00:58:20 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
حجاب در سوئیس ممنوع نشده است
ادعای نادرست درباره ایرانی‌بودن دوست‌دختر ضارب دونالد ترامپ
ادعای گمراه‌کننده درباره پیشگویی حمله به ترامپ
رابطه عاشقانه کامالا هریس و ویلی براون
خبر جعلی مرگ جیمی کارتر
ادعای گمراه‌کننده جبرائیلی درباره گرسنگی ۴۲ میلیون نفر در آمریکا
عدم بروز اختلال در ایران بعد از مشکلات جهانی ویندوز
حمله به سفارت بریتانیا و عاقبت بطری‌های مشروبات الکلی
درباره تب دنگی چه می‌دانیم؟
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

شایعه شیوع جذام

در قسمت ۱۷۲ پادکست فکت‌نامه، دو سوژه پر حرف و حدیث را مرور کردیم که یکی از آنها واکنش‌های زیادی را برانگیخت.
در ابتدا، پاسخمان به این سوال را مرور کردیم که آیا تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد، اعتبار دارد؟ پس از اعلام نتایج دور دوم انتخابات شائبه‌هایی درباره صحت آمارهای اعلامی با استناد به قانون ریاضی بنفورد مطرح شد. ما این موضوع را بررسی کردیم و در یک گزارش بدون نشان به آن پاسخ دادیم.
موضوع بعدی، یعنی پربحث‌ترین فکت‌چک هفته قبل ما، بررسی این ادعا بود که مسعود پزشکیان باسوادترین رئیس‌جمهور تاریخ جهان است؛ ادعایی که در به آن نشان «شاخ‌دار» دادیم و بعد از بازخوردهای زیاد، مجددا بررسی و در نهایت نشان آن را تمدید کردیم.
موضوع مهاجران افغانستانی در ایران همچنان واکنش‌های زیادی دارد و این بار ادعایی درباره شیوع بیماری جذام به دلیل انتقال آن از سمت این مهاجران مطرح شده بود که بررسی و فکت‌چک آن را در این قسمت مرور کردیم.
در این هفته دو فکت‌چک مرتبط با موضوعات اعتقادی هم داشتیم؛ نخست بررسی ادعایی درباره اعتقادات مذهبی ایرانیان در دهه ۱۳۵۰ شمسی و دوم، درستی‌سنجی یک ادعای اینستاگرامی درباره وجود «روز حسین» تقویم آمریکا. اولی - با کمی تخفیف - نشان نیمه‌درست و دومی نشان نادرست از ما دریافت کرد.
برای چندمین‌بار یک ادعای تکراری با استناد به یک سری پژوهش تکراری درباره ضریب هوشی (IQ) ایرانی‌ها و رتبه آن در جهان مطرح شد که ما بررسی کردیم و برای چندمین بار به آن نشان نادرست دادیم.
آخرین گزارشی که در پادکست این هفته مرور کردیم، سوژه و فکت‌چک نسبتا متفاوتی بود. یک حساب کاربری ادعا کرد محمدرضا پهلوی تنها پادشاه ایرانی است که به حج رفته است. این موضوع در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها دست به دست شد. هرچند در ابتدا کمی عجیب به نظر می‌رسید اما بررسی دقیق‌تر موجب شد به آن نشان «درست» بدهیم.
 
00:01:33 مقدمه
00:02:32 تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد چقدر اعتبار دارد؟
00:14:10 ادعا درباره «باسوادی» پزشکیان در مقایسه با روسای جمهوری سایر کشورها
00:29:34 ادعای نادرست درباره نقش مهاجران افغانستانی در شیوع جذام در ایران
00:44:06 اعتقادات ایرانیان در دهه ۱۳۵۰
00:49:32 آیا «روز حسین» در تقویم آمریکا وجود دارد؟
00:53:56 ادعای نادرست درباره ضریب هوشی ایرانیان
01:00:33 کدام یک از شاهان ایران به حج رفتند؟
01:08:12 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد چقدر اعتبار دارد؟
ادعا درباره «باسوادی» پزشکیان در مقایسه با روسای جمهوری سایر کشورها
ادعای نادرست درباره نقش مهاجران افغانستانی در شیوع جذام در ایران
اعتقادات ایرانیان در دهه ۱۳۵۰
آیا «روز حسین» در تقویم آمریکا وجود دارد؟
ادعای نادرست درباره ضریب هوشی ایرانیان
کدام یک از شاهان ایران به حج رفتند؟
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

هزارداستان بودجه؛ قسمت سوم - «داستان یک کتابخانه خاص»

در ایران دست‌کم ۱۴ هزار کتابخانه فعال وجود دارد، از این میان اما ماجرای یکی، سالی چند میلیارد تومان با بقیه فرق دارد. 
در سومین قسمت پادکست «هزارداستان بودجه»، سراغ داستان کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی رفته‌ایم؛ کتابخانه‌، موزه و یکی از بزرگ‌ترین مراکز جمع‌آوری و نگهداری کتاب‌های خطی که سال‌ها است هزینه‌های آن از بودجه عمومی تامین می‌شود. 
هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا؛ پادکستی برای بازخوانی ماجراهای شنیدنی در لابلای تبصره‌ها، بندها و ردیف‌های بودجه. 
لینک‌‌های تکمیلی:
هزارداستان بودجه در کست‌باکس
هزارداستان بودجه در سایت رادیو فردا
سایت‌ ایران‌بودجه
سایت کتابخانه آیت‌الله مرعشی
مقاله گزارشی از پراکندگی نسخه‌های خطی اسلامی در برخی کتابخانه‌های مهم جهان
گزارشی از وضعیت کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی/ خبرگزاری رسا

ابهام ضریب سه

قسمت ۱۷۱ پادکست هفتگی فکت‌نامه هم مانند سه شماره اخیر بی‌تاثیر از فضای انتخابات و بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران نبود. در این قسمت ابتدا درباره پروفایل مسعود پزشکیان در وبسایت فکت‌نامه توضیح دادیم؛ کسی که به عنوان نهمین رئیس جمهوری در ایران اعلام شد و از این به بعد ادعاهای بیشتری از او و دولتش را درستی‌سنجی خواهیم کرد.
در بخش ابتدایی مرور فکت‌چک‌های این هفته به یک تصویر ساختگی اشاره کردیم که ادعا می‌کرد رئیس ستاد انتخابات سعید جلیلی را در حال حمله به سفارت عربستان سعودی در تهران نشان می‌دهد.
در ادامه یک گزارش بدون نشان (بدون نشان‌های شش‌گانه میرزا در فکت‌نامه) اشاره کردیم که به تلاش مقام‌های حکومت ایران برای توجیه قطع و محدود کردن اینترنت می‌پردازد؛ تلاشی که مربوط به امروز و دیروز نیست و سابقه‌ای به اندازه ربع قرن دارد.
تمام آمارهای نتیجه نهایی شمارش آرا در دور اول انتخابات اخیر ایران از جمله آرای چهار نامزد نهایی و همچنین آرای باطله، مضرب ۳ بودند. این هفته یک گزارش مفصل درباره این ابهامِ پربحث و پرحاشیه در فکت‌نامه منتشر شد و در این قسمت پادکست آن را مرور کرده‌ایم.
در روز رای‌گیری دور دوم انتخابات یک ادعا درباره رای دادن علی خامنه‌ای مطرح شد که آن را درستی‌سنجی کردیم و همچنین به ادعای شاخ‌داری درباره پیام تبریک جمیله علم‌الهدی به مسعود پزشکیان پرداختیم.
بعد از انتشار آمارهای نهایی دور دوم انتخابات، ادعا شد که میزان آرا صندوق‌های خارج از کشور چهار برابر شده است؛ ادعایی که آن را بررسی کردیم و به آن نشان «گمراه‌کننده» دادیم.
موضوع غیرانتخاباتی این هفته هم به ویدیویی مربوط می‌شود که در توضیح آن ادعا شده بود عده‌ای در حال دستبوسی از شهردار مسلمان شهر برایتون انگلستان هستند.
در پایان و البته پیش از مرور کامنت‌های مخاطبان، گزارشی از متن و حاشیه تازه‌ترین کنفرانس جهانی فکت‌چکینگ (Global Fact) را خواهید شنید.
 
00:01:51 مقدمه
00:03:52 تصویر ساختگی از رئیس ستاد انتخابات جلیلی در حال حمله به سفارت عربستان
00:05:51 آیا قطع اینترنت در شرایط اضطراری پروتکل‌های جهانی دارد؟
00:16:19 آیا تعداد آرای مرحله اول انتخابات ضرب در سه شده‌اند؟
00:27:29 ادعای نادرست درباره اینکه خامنه‌ای رای خود را در مقابل هیات اجرایی صندوق نوشت
00:32:01 ادعای شاخ‌دار درباره تبریک جمیله علم‌الهدی به مسعود پزشکیان
00:33:51 ادعای گمراه‌کننده درباره مشارکت چهار برابر در صندوق‌های خارج از کشور
00:36:59 کلیپی که با عنوان دست‌بوسی از شهردار مسلمان برایتون منتشر شده است
00:41:28 گزارش کنفرانس جهانی فکت‌چکینگ
01:18:20 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
تصویر ساختگی از رئیس ستاد انتخابات جلیلی در حال حمله به سفارت عربستان
آیا قطع اینترنت در شرایط اضطراری پروتکل‌های جهانی دارد؟
آیا تعداد آرای مرحله اول انتخابات ضرب در سه شده‌اند؟
ادعای نادرست درباره اینکه خامنه‌ای رای خود را در مقابل هیات اجرایی صندوق نوشت
ادعای شاخ‌دار درباره تبریک جمیله علم الهدی به مسعود پزشکیان
ادعای گمراه‌کننده درباره مشارکت چهار برابر در صندوق‌های خارج از کشور
کلیپی که با عنوان دست‌بوسی از شهردار مسلمان برایتون منتشر شده است
گزارش گلوبال‌فکت یازدهم از سارایوو
پروفایل مسعود پزشکیان در سایت فکت‌نامه
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس
مستند «بزرگ‌نمایی یا عددسازی؛ در انقلاب ۵۷ چند نفر کشته شدند؟»

نمودارهای سعید و مسعود

قسمت ۱۷۰ پادکست هفتگی فکت‌نامه نیز مانند قسمت قبلی به مناظره‌ها و ادعاهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران پرداخته است. این انتخابات به دور دوم رفت و دو مناظره دیگر بین مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به عنوان کاندیداهای نهایی برگزار شد و فکت‌نامه نیز روند درستی‌سنجی همزمان این مناظره‌ها را در هفته اخیر نیز ادامه داد؛ مناظره‌هایی که کمی متفاوت از دور نخست برگزار شد و نامزدها بارها به بحث و جدل با یکدیگر پرداختند.
در ابتدا توضیح دادیم که چرا درباره کنفرانس جهانی فکت‌چکرها (Global Fact) در این قسمت گزارشی نداده‌ایم و چند کلمه‌ای هم درباره پادکست «هزار داستان بودجه» و سوژه جذاب و عجیب قسمت دوم این پادکست حرف زده‌ایم.
در ادامه پادکست این هفته فکت‌چک‌های مناظره اول در دور دوم انتخابات را مرور کردیم. در این مناظره ۶ درستی‌سنجی همزمان انجام شد که ۲ ادعا نادرست و ۲ ادعا درست و یک ادعا نیز گمراه‌کننده بود.
سپس به مرور درستی‌سنجی صحبت‌های مطرح‌شده در مناظره دوم پرداختیم. در دومین و آخرین مناظره جلیلی و پزشکیان، در مجموع ۹ ادعا را درستی‌سنجی کردیم که البته یکی از آنها تکرار یک ادعا از سوی جلیلی بود و قبلا آن را فکت‌چک کرده بودیم. یک ادعا نیز از سوی پزشکیان مطرح شد اما در میان درستی‌سنجی‌های مناظره از قلم افتاد و بعد از ضبط پادکست منتشر شد و در نتیجه در این قسمت به آن اشاره نشده است. او گفته بود «در دولت رئیسی قیمت گوشت هشت برابر شد». ما به آن نشان «نادرست» دادیم، چون هرچند قیمت گوشت طی سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته اما طبق داده‌های مرکز آمار، متوسط قیمت گوشت گوسفند در مناطق شهری از مرداد ۱۴۰۰ تا اردیبهشت ۱۴۰۳ به میزان ۴/۵ برابر و متوسط قیمت گوشت گوساله ۴ برابر شده است.
به جز این دو فکت‌چک، از هفت درستی‌سنجی باقیمانده، یک ادعا نیمه‌درست بود، ۳ ادعا نشان گمراه‌کننده و ۳ ادعا نیز نشان نادرست دریافت کردند.
در پایان این قسمت پادکست هفتگی فکت‌نامه، ادعای فرمانده کل سپاه درباره تفاوت محبوبیت ابراهیم رئیسی و حسن روحانی را مرور کردیم و توضیح دادیم که چرا به آن نشان «نادرست» داده‌ایم.
 
00:01:34 مقدمه
00:04:19 درستی‌سنجی‌های مناظره اول جلیلی و پزشکیان
00:17:58 درستی‌سنجی‌های مناظره دوم پزشکیان و جلیلی
00:33:17 ادعای نادرست فرمانده سپاه درباره نظرسنجی گالوپ
00:38:23 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
درستی‌سنجی ادعاهای مسعود پزشکیان در مناظره‌ها
درستی‌سنجی ادعاهای سعید جلیلی در مناظره‌ها
ادعای نادرست فرمانده سپاه درباره نظرسنجی گالوپ
لینک کانال «هزار داستان بودجه» در کست‌باکس

هزارداستان بودجه؛ قسمت دوم - «چند هزار میلیارد تومان انتخابات»

«چندهزار میلیارد تومان انتخابات»؛ در دومین قسمت پادکست هزار داستان بودجه، درباره انتخابات و هزینه‌های آن صحبت کرده‌ایم؛ اینکه هر انتخابات چقدر خرج دارد و پول آن از کجا تامین می‌شود؟
در این قسمت همچنین درباره هزینه‌های نامزدها و ماجرای عجیب تامین مالی انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ صحبت کرده‌ایم. این قسمت که یک هفته پیش در رادیو فردا منتشر شده، حالا در کانال‌ فکت‌نامه در دسترس شما است.
«هزارداستان بودجه»، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا، پادکستی برای بازخوانی ماجراهای بودار و کمتر شنیده شده، از لابلای تبصره‌ها، بندها و ردیف‌های بودجه سالانه کل کشور است که هر دو هفته یک‌بار منتشر می‌شود.
این پادکست یک هفته زودتر در رادیو فردا منتشر شده است.
لینک کانال کست‌باکس هزارداستان بودجه

نادرست، گمراه‌کننده، شاخ‌دار؛ پایان مناظره‌ها

قسمت ۱۶۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه به طور کامل انتخاباتی است. در قسمت قبل اظهارات نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم در مناظره اول را بررسی کردیم و در این قسمت درستی‌سنجی ادعاهای کاندیداها در چهار مناظره دیگر را مرور کرده‌ایم.
در مقدمه این قسمت توضیح داده‌ایم که چرا درستی‌سنجی زنده این مناظره‌ها مهم است و دلایل و روش پرداختن ما به موضوع انتخابات چه بوده است. 
در ادامه به مرور درستی‌سنجی مناظره دوم پرداختیم؛ شامل ۹ فکت‌چک با ۳ نشان «نادرست»، ۳ نشان «گمراه‌کننده»، ۲ نشان «نیمه‌درست» و یک نشان «غیرقابل اثبات».
بعد از آن سراغ درستی‌سنجی‌های مناظره سوم رفتیم که ۱۱ ادعا را شامل می‌شد و از این تعداد، چهار ادعا نشان «شاخ‌دار»، سه ادعا «نادرست»، دو ادعا «گمراه‌کننده»، یک ادعا «نیمه درست» و یک ادعا نشان «غیرقابل اثبات» گرفتند.
در ادامه پادکست این هفته به مرور فکت‌چک مناظره‌های چهارم و پنجم پرداختیم. از میان مجموعا ۱۴ درستی‌سنجی انجام‌شده در این دو مناظره ۸ ادعا نشان «گمراه‌کننده»، ۳ ادعا نشان «نادرست» و ۲ ادعا نشان «شاخ‌دار» گرفتند و یک ادعای «غیرقابل اثبات» هم به فهرست ادعاهای بررسی شده نامزدها در مناظره‌های انتخابات ۱۴۰۳ اضافه شد. 
بعد از ضبط این قسمت از پادکست و پیش از انتشار آن، دو نفر از نامزدهای انتخابات یعنی امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و علیرضا زاکانی از حضور در انتخابات انصراف دادند. بیشترین آمار مربوط به فکت‌چک‌های انتخاباتی مربوط به این دو نفر بود و بسیاری از ادعاهای آنها نشان گمراه‌کننده، نادرست یا شاخ‌دار دریافت کرد.
پس از مناظره‌ها، به مرور درستی‌سنجی دو ادعای انتخاباتی دیگر پرداختیم؛ ابتدا درباره یک اینفوگرافیک پر حرف و حدیث یکی از رسانه‌ها که به سهم دولت‌ها در فیلترینگ و وضعیت اینترنت اشاره می‌کرد و ادعای شاخ‌داری را مطرح کرده بود و سپس ویدیویی دستکاری‌شده از سریال سیمپسون‌ها درباره سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری در ایران که ظاهرا یک شوخی بوده اما برخی آن را جدی گرفته‌اند.
 
00:01:43 مقدمه
00:14:01 درستی‌سنجی‌های مناظره دوم
00:28:54 درستی‌سنجی‌های مناظره سوم
00:47:52 درستی‌سنجی‌های مناظره‌های چهارم و پنجم
01:15:46 اینفوگرافیک شاخ‌دار درباره سهم هر دولت در فیلترینگ
01:21:42 پیش‌بینی نتیجه انتخابات ۱۴۰۳ ایران توسط سیمپسون‌ها!
01:25:22 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
 
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
درستی‌سنجی‌های اولین مناظره انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم
درستی‌سنجی‌های دومین مناظره انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم
درستی‌سنجی‌های سومین مناظره انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم
درستی‌سنجی‌های چهارمین و پنجمین مناظره انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم
اینفوگرافیک شاخ‌دار درباره سهم هر دولت در فیلترینگ
پیش‌بینی نتیجه انتخابات ۱۴۰۳ ایران توسط سیمپسون‌ها!
لینک کانال «هزار داستان بودجه» در کست‌باکس

مناظره بدآمار!

قسمت ۱۶۸ پادکست هفتگی #فکت‌نامه را با درستی‌سنجی خبرسازی‌ها در مورد حکم اخیر دادگاه عالی انتاریو در کانادا درباره پرونده ساقط کردن هواپیمای اوکراینی آغاز کردیم.
در ادامه این قسمت به مرور نخستین مناظره نامزدهای #انتخابات ریاست جمهوری دوره چهاردهم پرداختیم و فکت‌چک‌هایی را که همزمان با برگزاری این #مناظره یعنی دوشنبه شب ۲۸ خرداد انجام دادیم، بررسی و یادآوری کرده‌ایم.
در این مناظره ۱۲ اظهارنظر و ادعای کاندیداها بطور همزمان فکت‌چک شد، در یک مورد نیز یکی از نامزدها به اظهارنظری نیمه‌درست استناد کرد که پیش‌تر فکت‌چک شده بود و همان درستی‌سنجی قبلی را یادآوری کردیم و یک مورد کار درستی‌سنجی نیز به ساعاتی بعد از مناظره موکول و در ادامه در فکت‌نامه منتشر شد.
به جز اینها، برخی از نامزدها در برنامه‌های دیگر انتخاباتی نیز اظهاراتی مطرح کردند که مورد بررسی قرار گرفتند. پیش از این مناظره، زاکانی ادعای نادرستی درباره حجاب‌بان‌های متروی تهران بیان کرده بود که درمورد آن صحبت کردیم و بعد از مناظره نیز محمدجواد ظریف در کنار مسعود پزشکیان به نمودارهایی در حوزه اقتصاد ایران اشاره کرد که یک نکته گمراه‌کننده داشت.
همچنین یک خبر جعلی انتخاباتی به محمدرضا شفیعی کدکنی نسبت داده شده بود که فکت‌چک کردیم و در این قسمت پادکست به آن اشاره شده است.
محمود احمدی‌نژاد نیز چند روز قبل آمارهایی از درآمد نفتی دولت‌های خود داده بود که به سوژه یکی از فکت‌چک‌های ما تبدیل شد.
 
00:01:21 مقدمه
00:05:54 ادعاهای نادرست درباره حکم دادگاه انتاریو و شلیک به هواپیمای اوکراینی
00:14:34 فکت‌چک‌های مناظره اول
00:47:44 نمودارهای گمراه‌کننده پزشکیان از «رشد، تورم و فروش نفت»
00:51:58 زاکانی و فکت‌هایی درباره دخترش، نوه‌اش و دامادش
00:57:13 ادعای شهردار تهران درباره حجاب‌بان‌ها در مترو
01:02:55 نقل قول جعلی منسوب به شفیعی کدکنی درباره حمایت از پزشکیان
01:06:04 اظهارات نادرست احمدی‌نژاد درباره درآمدها و هزینه‌‌های نفتی
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
 
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
ادعاهای نادرست درباره حکم دادگاه انتاریو و شلیک به هواپیمای اوکراینی
لینک پروفایل قاضی‌زاده هاشمی در فکت‌نامه
لینک پروفایل قالیباف در فکت‌نامه
لینک پروفایل پزشکیان در فکت‌نامه
لینک پروفایل زاکانی در فکت‌نامه
لینک پروفایل جلیلی در فکت‌نامه
نمودارهای گمراه‌کننده پزشکیان از «رشد، تورم و فروش نفت»
زاکانی و فکت‌هایی درباره دخترش، نوه‌اش و دامادش
ادعای شهردار تهران درباره حجاب‌بان‌ها در مترو
نقل قول جعلی منسوب به شفیعی کدکنی درباره حمایت از پزشکیان
اظهارات نادرست احمدی‌نژاد درباره درآمدها و هزینه‌‌های نفتی
لینک مستند «خامنه‌ای و توطئه کرونا» در یوتیوب فکت‌نامه
لینک پروژه «اینترنت آباد» فکت‌نامه
لینک کانال «هزار داستان بودجه» در کست‌باکس

هزارداستان بودجه؛ قسمت اول - «یک ماجرای بودار»

اولین قسمت پادکست «هزارداستان بودجه» به ماجرای بوی مشکوکی اختصاص دارد که از سه دهه پیش تاکنون، در فاصله مرقد تا فرودگاه امام خمینی احساس می‌شود. بویی که به رغم صرف صدها میلیارد تومان، از منابع بودجه عمومی کشور برای رفع و رجوعش، هنوز حتی منشاء آن هم مشخص نشده است.تا امروز پای ده‌ها نهاد سیاسی و عمومی کشور، از دفتر رهبر تا ریاست‌ جمهوری، سازمان محیط زیست، استانداری، شهرداری تهران… به این ماجرای بودار باز شده، اما تا حالا هیچ پیشرفتی به دست نیامده است…«هزارداستان بودجه»، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا، پادکستی برای بازخوانی ماجراهای بودار و کمتر شنیده شده، از لابلای تبصره‌ها، بندها و ردیف‌های بودجه سالانه کل کشور است.این پادکست یک هفته زودتر در رادیو فردا منتشر شده است. لینک رادیو فردا: https://www.radiofarda.com/z/23229 لینک کانال کست‌باکس هزارداستان بودجه https://castbox.fm/channel/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87-id6179207?country=us

آقای مهاراجه پدر خمینی نیست

در ابتدای قسمت ابتدایی قسمت ۱۶۷ پادکست هفتگی به حرف و حدیث‌ها درباره موضع مسعود پزشکیان در قبال کشته شدن زهرا کاظمی در سال ۱۳۸۲ پرداخته‌ایم؛ موضوعی که این روزها دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. سپس یک ادعای تکراری از سوی حداد عادل در مورد آزاد بودن انتخابات در ایران را بررسی کرده‌ایم و در ادامه به گزارش یکی از رسانه‌ها پرداختیم که در مورد موضع پورمحمدی در برابر طرح صیانت از اینترنت، ادعای گمراه‌کننده‌ای کرده بود.
تعداد پرتاب‌های فضایی دولت سیزدهم و تصاویری که برای خبر افتتاح کارخانه آب‌شیرین‌کن زاهدان از سوی برخی رسانه‌های حامی دولت منتشر شد، دو موضوعی هستند که این هفته سوژه فکت‌چک‌های ما شدند.
با بیشتر شدن حساسیت‌ها نسبت به موضوع ورود اتباع خارجی به ایران، اخیرا ادعا شد که این کشور رتبه اول پذیرش پناهنده در سال ۲۰۲۳ را داشته است. در این پادکست به درستی‌سنجی این ادعا پرداختیم.
یک عکس منتسب به کودکی روح‌الله خمینی اما با رنگ و بوی هندی، ادعایی در مورد یک فیل نقاش و ترفند تکراری برای استفاده ابزاری از صحبت‌های یک پزشک اهل ترکیه، از جمله شاخ‌دارهای این هفته بودند.
وایرال شدن ویدیویی تقطیع‌شده از جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا، ادعای ضربه سهمگین به گنبد آهنین اسرائیل با موشک ایرانی و نقل قول گمراه‌کننده از فائوچی درباره فاصله‌گذاری اجتماعی دوران کرونا نیز در این پادکست مرور شده‌اند.
در پایان به ادعای صداوسیما درباره میزان بازنشر نامه رهبر جمهوری اسلامی خطاب به دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین پرداختیم.
 
00:01:37 مقدمه
00:05:39 موضع مسعود پزشکیان درباره پرونده کشته شدن زهرا کاظمی
00:21:41 ادعای حداد عادل درباره آزاد بودن انتخابات در ایران
00:27:01 ادعای سکوت پورمحمدی در برابر طرح صیانت
00:31:32 تعداد پرتاب‌های فضایی دولت
00:35:35 تصاویر نادرست از آب‌شیرین‌کن زاهدان
00:37:41 آمارهای سال ۲۰۲۳ پذیرش پناهنده از سوی جمهوری اسلامی ایران
00:43:41 انتساب عکس یک مهاراجه هندی به روح‌الله خمینی
00:50:15 ادعای شاخ‌دار درباره دلایل علمی حرام بودن زنا در اسلام
00:53:08 ویدئوی تقطیع‌شده و ادعای سردرگمی بایدن
00:56:29 ادعای نادرست حمله حزب‌الله به گنبد آهنین اسرائیل با موشک ایرانی
01:00:07 ادعای گمراه‌کننده نقش فائوچی در دستور «فاصله دو متری»
01:03:25 ویدیوی ساختگی از فیلی که نقاشی می‌‌‌کشد
01:06:28 آمارسازی صداوسما درباره بازنشر نامه علی خامنه‌ای به دانشجویان آمریکایی
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
موضع مسعود پزشکیان درباره پرونده کشته شدن زهرا کاظمی
ادعای حداد عادل درباره آزاد بودن انتخابات در ایران
ادعای سکوت پورمحمدی در برابر طرح صیانت
تعداد پرتاب‌های فضایی دولت
تصاویر نادرست از آب‌شیرین‌کن زاهدان
آمارهای سال ۲۰۲۳ پذیرش پناهنده از سوی جمهوری اسلامی ایران
انتساب عکس یک مهاراجه هندی به روح‌الله خمینی
ادعای شاخ‌دار درباره دلایل علمی حرام بودن زنا در اسلام
ویدئوی تقطیع‌شده و ادعای سردرگمی بایدن
ادعای نادرست حمله حزب‌الله به گنبد آهنین اسرائیل با موشک ایرانی
ادعای گمراه‌کننده نقش فائوچی در دستور «فاصله دو متری»
ویدیوی ساختگی از فیلی که نقاشی می‌‌‌کشد
آمارسازی صداوسما درباره بازنشر نامه علی خامنه‌ای به دانشجویان آمریکایی
لینک پادکست جدید «هزار داستان بودجه»
لینک سایت روحانی‌سنج