فکت‌نامه | Factnameh

واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: ۹۵ درصد «دانشمندان جوان»، بسیجی هستند

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.موضوع هفتمین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی»، تلاش مقامات جمهوری اسلامی برای القای این تصویر است که نیروهای انقلابی در حال پشت سر گذاشتن غرب هستند.موارد و مثال‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد مسئولان رده بالای حکومت ایران سال‌هاست مدعی اختراع یا کشف جدیدی از سوی دانشمندان جوان و انقلابی می‌شوند؛ یک روز کشف انرژی هسته‌ای در یک خانه و یک روز هم اختراع دستگاه کرونایاب «مستعان ۱۱۰» با حضور فرماندهان سپاه.رهبر جمهوری اسلامی بارها از این ادعاهایی که مورد تایید مجامع علمی معتبر نیستند، استقبال کرده است.پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد.
لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

جزئیات حمله اسرائیل

در ابتدای قسمت ۱۸۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه درباره جزئیات حمله اخیر اسرائیل به ایران صحبت کردیم. در مقاله‌ای به طور مفصل به شواهد و مستندات مربوط به این عملیات اشاره کرده بودیم که در این اپیزود، درباره آن توضیح داده‌ایم.
در ادامه، به چند فکت‌چکی اشاره کردیم که به طور مستقیم و غیرمستقیم به درگیری‌های اخیر جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل ارتباط دارد. یکی از آنها خبر نادرستی است که به نقل از CNN درباره آمادگی موشکی ایران برای حمله‌ای تازه منتشر شده بود.
در خبری که به طور گسترده منتشر و دست به دست شد، ادعا شده بود پزشکی قانونی اسرائیل اعلام کرده یحیی سنوار در روزهای آخر عمرش دسترسی به غذا نداشت. درباره این ادعا در این قسمت توضیح داده‌ایم.
ادعای ردیابی حسن نصرالله به دست اسرائیل از طریق واکسن کرونا، جدیدترین کار صداوسیمای جمهوری اسلامی در مخالفت با واکسیناسیون است. درباره این ادعا نیز صحبت کرده‌ایم.
در یکی از برنامه‌های صداوسیما درباره وضعیت اقتصادی و قیمت مواد غذایی در غزه ادعاهایی شده بود که ما آن را بررسی کردیم و در این اپیزود به آن پرداخته‌ایم.
رفع ممنوعیت واردات گوشی‌های آیفون در ایران و همچنین تعرفه‌ای که برای آن مطرح شده بود، به یکی از بحث‌های داغ رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ایران تبدیل شد. توضیح داده‌ایم که درباره این موضوع چه می‌دانیم.
در پایان این قسمت پادکست، به ادعای ساخت «جت جنگی بشقاب پرنده» ایلان ماسک اشاره کردیم؛ ادعایی که مطابق انتظار، شاخ‌دار بود.
 
00:01:33 مقدمه
00:03:08 از حمله اسرائیل به ایران چه می‌دانیم؟
00:11:45 خبر نادرست به نقل از CNN درباره آمادگی ایران برای حمله به اسرائیل
00:13:59 گزارش پزشکی قانونی اسرائیل و غذا نخوردن سنوار در روزهای آخر
00:18:17 ادعای ردیابی نصرالله به دست اسرائیل از طریق واکسن کرونا
00:26:59 آمار ضد و نقیض از قیمت مواد غذایی در غزه
00:31:49 از رفع ممنوعیت واردات آیفون و تعرفه آن چه می‌دانیم؟
00:39:08 ادعای شاخ‌دار در مورد جت جنگی بشقاب پرنده ایلان ماسک
00:44:08 کامنت‌ها
 
پادکست این هفته فکت‌نامه را رضا اجرا کرده که دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه است. این پادکست، بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
از حمله اسرائیل به ایران چه می‌دانیم؟
خبر نادرست به نقل از CNN درباره آمادگی ایران برای حمله به اسرائیل
گزارش پزشکی قانونی اسرائیل و غذا نخوردن سنوار در روزهای آخر
ادعای ردیابی نصرالله به دست اسرائیل از طریق واکسن کرونا
آمار ضد و نقیض از قیمت مواد غذایی در غزه
از رفع ممنوعیت واردات آیفون و تعرفه آن چه می‌دانیم؟
ادعای شاخ‌دار در مورد جت جنگی بشقاب پرنده ایلان ماسک
مستند «خامنه‌ای و توطئه کرونا»
لینک وبسایت globes
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

هزارداستان بودجه؛ قسمت یازدهم - «رمزگشایی از بودجه ۱۴۰۴»

اخیرا مسعود پزشکیان لایحه بودجه ۱۴۰۴ را تحویل مجلس داد؛ لایحه‌ای که هم از نظر فرم و هم از نظر محتوا، تفاوت زیادی با بودجه‌های سال‌های قبل دارد. 
در یازدهمین قسمت پادکست هزارداستان بودجه، درباره لایحه بودجه ۱۴۰۴، نحوه مواجهه مجلس با بودجه، درآمدهای نفتی و افزایش چند برابری سهم نیروهای مسلح از نفت صحبت کرده‌ایم. 
هزارداستان بودجه کار مشترکی از فکت‌نامه و رادیو فردا. 
هزارداستان بودجه در کست‌باکس
هزارداستان بودجه در سایت رادیو فردا
سایت‌ ایران‌بودجه
بخش اول لایحه بودجه ۱۴۰۴
لایحه بودجه ۱۴۰۰
قانون بودجه ۱۴۰۰

بیروت به جای تهران

در قسمت ۱۸۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه اغلب فکت‌چک‌ها با درگیری‌های اخیر اسرائیل، ایران، حماس و حزب‌الله ارتباط دارد.
پس از دو فکت‌چک درباره یحیی سنوار یعنی وصیت‌نامه منتسب به او و ادعای حضور او در جنگ عراق علیه ایران، سراغ تصاویر نادرستی رفتیم که به حمله اخیر اسرائیل به ایران نسبت داده شده بود.
چند عکس قدیمی و عکس‌ها و ویدیوهایی از بیروت، از جمله تصاویری بود که به جای تصاویر واقعی حمله اسرائیل استفاده شده بود.
ویدیویی که به یکی از سربازان جان‌باخته در حمله اسرائیل نسبت داده شده بود، ادعای حضور یک خلبان زن ایرانی در ارتش اسرائیل، دو ویدیوی متفاوت از دو کودکی که گفته شده بود از آوارگان فلسطین و غزه هستند و ادعای بی‌اساسِ اهدای چشم زن لبنانی به همسرش، سوژه‌هایی هستند که در ارتباط با درگیری‌های اخیر منطقه، بررسی کرده‌ایم.
چند روز قبل که موضوع جزایر سه‌گانه باز هم بر سر زبان‌ها افتاده بود، ادعایی درباره نام واقعی جزیره ابوموسی مطرح شد. در مقاله‌ای توضیح دادیم که درباره نام‌های این جزیره چه می‌دانیم.
یک اسکناس نمادین در دستان پوتین، سوژه چند روز رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را فراهم کرده بود. در این قسمت درباره این اسکناس و ادعاهای نادرستی که درباره آن مطرح شده بود، صحبت کرده‌ایم.
آخرین فکت‌چک این قسمت، ادعای شاخ‌داری است که درباره غول‌های کشف‌شده در جنگل‌های آمازون بیان شده بود.
 
00:01:26 مقدمه
00:05:44 آنچه به عنوان وصیت‌نامه سنوار منتشر شده واقعی نیست
00:09:10 سنوار در جنگ ایران و عراق حضور نداشته است
00:14:12 تصاویر نادرست منتسب به حمله اسرائیل به ایران
00:20:02 ویدیوی نادرست منتسب به سرباز جان‌باخته در حمله اسرائیل
00:23:37 ادعای شاخ‌دار درباره یک خلبان زن ایرانی در ارتش اسرائیل
00:25:10 ویدیو نادرست منتسب به کودک غزه‌ای که زیر آوار مانده
00:29:16 کودک اهل غزه که خواهرش را روی شانه‌هایش حمل می‌کند
00:32:15 ادعای نادرست اهدای چشم زن لبنانی به همسرش
00:35:38 درباره تاریخچه نام‌های جزیره «ابوموسی» چه می‌دانیم؟
00:43:44 از ارز واحد بریکس چه می‌دانیم؟
00:51:28 ادعای شاخ‌دار کشف اسکلت غول در آمازون با گردن دراز
00:56:22 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
آنچه به عنوان وصیت‌نامه سنوار منتشر شده واقعی نیست
سنوار در جنگ ایران و عراق حضور نداشته است
تصاویر نادرست منتسب به حمله اسرائیل به ایران
ویدیوی نادرست منتسب به سرباز جان‌باخته در حمله اسرائیل
ادعای شاخ‌دار درباره یک خلبان زن ایرانی در ارتش اسرائیل
ویدیو نادرست منتسب به کودک غزه‌ای که زیر آوار مانده
کودک اهل غزه که خواهرش را روی شانه‌هایش حمل می‌کند
ادعای نادرست اهدای چشم زن لبنانی به همسرش
درباره تاریخچه نام‌های جزیره «ابوموسی» چه می‌دانیم؟
از ارز واحد بریکس چه می‌دانیم؟
ادعای شاخ‌دار کشف اسکلت غول در آمازون با گردن دراز
مستند «علی‌اکبر رائفی‌پور، روایتگر برتر اخبار جعلی»
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: «دست خدا» نظام را پیش می‌برد

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.
این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.
در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.
موضوع ششمین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی»، انتشار روایت‌های حکومتی، راجع به معجزه یا امدادهای غیبی است.در تاریخ جمهوری اسلامی، توجیه تصمیم‌گیری‌های بی‌مبنا با ادعاهای ماوراءالطبیعه، سنت رایجی بوده و نمونه‌های آن را مثلا در دوران جنگ ایران و عراق می‌توان مشاهده کرد.
علی خامنه‌ای نیز ادعاها درباره امداد غیبی و پشتیبانی خدا از مسئولان جمهوری اسلامی و صحبت با امام غایب را در موارد متعددی تکرار کرده است؛ از جمله در هنگام سرکوب‌های اعتراضات مردمی.
پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد.
لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

قالیچه پرنده حسابی

در ابتدای قسمت ۱۸۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه اشاره کرده‌ایم که به‌تازگی مجموع دانلود پادکست‌های ما در پادگیرها از مرز یک میلیون دانلود گذشت.
در ادامه به چند موضوع مرتبط با سلامت پرداختیم؛ ابتدا درباره بی‌اعتبار بودن «آزمایش بکارت»، سپس ادعای درمان سرطان با «فستینگ»، سوم، ادعای اثر «میدان شعوری» در درمان سرطان کبد و البته مشکلات تامین دارو در اروپا.
چند تصویر نادرست یا ساختگی، سوژه‌های بعدی این پادکست هستند؛ تصویر نادرست منتسب به کشته‌شدگان افغانستانی در مرز ایران، عکس‌های ساختگی از فرودگاه بیروت زیر آتش و عکسی که به صادق هدایت نسبت داده شده بود.
پس از آن، سراغ ادعاهای مرتبط با چند کشور دیگر رفتیم؛ از تمجید نلسون ماندلا رهبر کنگره ملی آفریقا از خمینی و آمار بیماری‌های روانی در ترکیه گرفته تا ویدیوی منتسب به بازداشت یک امام جمعه در عربستان و جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن.
در پایان فکت‌چک‌های این قسمت، صحبت‌های ایرج حسابی را بررسی کردیم که مدعی شده بود صدها سال قبل ایرانی‌ها قالی پرنده می‌ساختند.
 
00:01:28 مقدمه
00:04:40 «آزمایش بکارت» غیرعلمی و بی‌اعتبار است
00:10:37 ادعای خطرناک درباره آثار فستینگ بر درمان سرطان
00:16:24 ادعای شاخ‌دار اثبات اثر میدان شعوری در درمان سرطان کبد
00:22:54 درباره مشکلات تامین دارو در آلمان و اروپا چه می‌دانیم؟
00:26:20 تصویر نادرست درباره خبر تیراندازی مرزبانی ایران به افغانستانی‌ها
00:28:41 عکس‌های ساختگی برای نشان دادن انفجار نزدیک فرودگاه بیروت
00:31:24 استفاده از عکس‌های نقاش لهستانی به جای صادق هدایت
00:35:23 ماجرای تمجید ماندلا از خمینی
00:41:48 آمار بیماری‌های روانی در ترکیه در مقایسه با جهان
00:44:31 ویدیوی نادرست منتسب به بازداشت خطیب نماز جمعه مدینه
00:46:23 درباره جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن چه می‌دانیم؟
00:51:37 ادعای شاخ‌دار ایرج حسابی درباره قالی پرنده
01:01:03 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
«آزمایش بکارت» غیرعلمی و بی‌اعتبار است
ادعای خطرناک درباره آثار فستینگ بر درمان سرطان
ادعای شاخ‌دار اثبات اثر میدان شعوری در درمان سرطان کبد
درباره مشکلات تامین دارو در آلمان و اروپا چه می‌دانیم؟
تصویر نادرست درباره خبر تیراندازی مرزبانی ایران به افغانستانی‌ها
عکس‌های ساختگی برای نشان دادن انفجار نزدیک فرودگاه بیروت
استفاده از عکس‌های نقاش لهستانی به جای صادق هدایت
ماجرای تمجید ماندلا از خمینی
آمار بیماری‌های روانی در ترکیه در مقایسه با جهان
ویدیوی نادرست منتسب به بازداشت خطیب نماز جمعه مدینه
درباره جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن چه می‌دانیم؟
ادعای شاخ‌دار ایرج حسابی درباره قالی پرنده
بررسی ادعاهای محمدعلی طاهری در مصاحبه با ایران اینترنشنال
درباره طب ارتعاشی، انرژی‌درمانی و انرژی شفابخش چه می‌دانیم؟
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

هزارداستان بودجه؛ قسمت دهم - «مظلومیت عدد»

چرا #واحد_پول بودجه کشور به «میلیون ریال» است؟ چند هزار هزار میلیارد یعنی چقدر؟ میلیون، میلیارد، بیلیون، تریلیون؛ مشکل ما با اعداد بزرگ چیست؟ چرا حساسیتمان را به عددها و مقیاس آنها از دست داده‌ایم؟
«بحران عدد» و نقش #بودجه در تشدید آن، موضوع دهمین قسمت این پادکست است.
هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در پادگیرها دنبال کنید.
سایت‌ ایران‌بودجه
قانون بودجه ۱۴۰۳ 
مستند «گوهرشاد، تاریخ‌سازی به نفع حجاب اجباری»
مستند «بزرگ‌نمایی یا عددسازی؛ در انقلاب ۵۷ چند نفر کشته شدند؟»
پروفایل حجت‌الله عبدالملکی در سایت فکت‌نامه 
فکت‌چک هک حساب بانکی امام جمعه قم
پادکست هفتگی فکت‌نامه در کست‌باکس

پابند ساختگی روی پای قاآنی

در قسمت ۱۸۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا به برخی نقدها و ابهام‌های چند مخاطب نسبت به درستی‌سنجی اظهارات یک اقتصاددان درباره وضعیت مصرف بنزین در ایران پاسخ دادیم.
در ادامه، چند ادعای مرتبط با تنش‌های اخیر ایران و اسرائیل را مرور کردیم. یکی از آنها، ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله حزب‌الله لبنان و توضیح درباره خبرهای مشابه آن است.
عکس ساختگی اسماعیل قاآنی با پابند الکترونیکی را نیز در بین این سوژه‌ها بررسی کردیم.
یک ویدیوی ساختگی که مدعی بود وزیر دارایی اسرائیل را نشان می‌دهد، موضوع فکت‌چک بعدی ما در این قسمت پادکست است.
چند روز قبل خبر بازداشت یک خبرنگار در اسرائیل، خبرساز شد و ما هم توضیح دادیم که درباره این موضوع چه می‌دانیم.
زلزله اخیر در حوالی سمنان، برای چند روز سوژه گمانه‌زنی کاربرهای شبکه‌های اجتماعی بود. در گزارشی توضیح دادیم که آیا این لرزه‌ها با آزمایش‌های هسته‌ایِ احتمالی، ارتباطی دارد یا خیر.
محمدرضا نقدی، معاون فرمانده کل سپاه، اخیرا ادعایی را درباره کاهش تمایل دانشجویان به اقامت دائم و اخذ تابعیت آمریکا را مطرح کرده بود. در این اپیزود، دلایل خود برای رد این ادعا را مرور کردیم.
برداشت اشتباه برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی از محاسبات یک کارشناس اقتصادی از نرخ بیکاری در ایران، موضوع آخرین فکت‌چک ما در این قسمت است.
 
00:01:32 مقدمه
00:05:15 آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین
00:15:01 ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل توسط حزب‌الله
00:20:55 عکس قدیمی و ساختگی قاآنی با این ادعا که پابند الکترونیکی دارد
00:26:33 ادعای شاخ‌دار درباره اسرائیلی‌های کشته‌شده در «وعده صادق ۲»
00:32:34 از دستگیری و آزادی یک روزنامه‌نگار در اسرائیل چه می‌دانیم؟
00:36:46 زلزله سمنان، به‌خاطر آزمایش بمب هسته‌ای نبود
00:47:50 ادعای نادرست درباره وضعیت تابعیت دانشجویان مهاجر در آمریکا
00:53:37 برداشت اشتباه از محاسبات فرضی یک کارشناس درباره آمار بیکاری
00:58:36 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین
ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله حزب‌الله
عکس قدیمی و دستکاری‌شده قاآنی با این ادعا که پابند الکترونیکی دارد
ادعای شاخ‌دار درباره اسرائیلی‌های کشته‌شده در «وعده صادق ۲»
از دستگیری و آزادی یک روزنامه‌نگار در اسرائیل چه می‌دانیم؟
زلزله سمنان، به‌خاطر آزمایش بمب هسته‌ای نبود
ادعای نادرست درباره وضعیت تابعیت دانشجویان مهاجر در آمریکا
برداشت اشتباه از محاسبات فرضی یک کارشناس درباره آمار بیکاری
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: نقشه عملیات ضد اسرائیل را در «خواب» می‌گیریم

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.
این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.
در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.
در پنجمین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» توضیح داده‌ایم که چطور مقامات حکومتی ایران، در بسیاری از مواقع برای اثبات عقاید یا اقدامات خود، به «خواب» یا «الهام» استناد می‌کنند.
اعتقاد به خواب یا الهام غیبی البته در خیلی از مردم رواج دارد؛ اما استفاده از آن به عنوان ابزار سیاسی، نوعی پروپاگاندای حکومتی محسوب می‌شود.
برای مثال، ادعا شده قاسم سلیمانی حتی قبل از کشته شدن، در خواب نیروهایش ظاهر می‌شد و نقشه عملیات علیه اسرائیل را نشان می‌داد؛ یا مثلا خواب دیده‌اند که ابراهیم رئیسی در دنیای دیگری دارد «مقدمات ظهور را فراهم می‌کند.» 
در این قسمت، مثال‌ها و موارد مختلفی از این قبیل خواب‌ها و الهام‌های مقامات سیاسی و مذهبی حکومت ایران را مرور کرده‌ایم.
 پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد.
لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

تصاویر قدیمی برای موشک‌های جدید

در قسمت ۱۸۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه، چند مورد از عکس‌ها و ویدیوهایی را که به حمله موشکی ایران به اسرائیل منتسب شده بود، اما نادرست بودند، بررسی و مرور کردیم.
یک عکس دستکاری‌شده با عنوان ازدواج زوج لبنانی با پس‌زمینه موشک‌های ایرانی در رسانه‌های ایران زیاد دست به دست شد، که از نمونه‌های بارز همین تصاویر نادرست محسوب می‌شود.
برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی، ویدیوی قدیمی انفجار یک برج در مسکو را با عنوان اصابت موشک ایرانی به قلب تل‌آویو منتشر کرده بودند، تا جایی که اکانت رسمی دفتر رهبر جمهوری اسلامی ایران در X هم از همان ویدیو استفاده کرده بود،‌ اما بعد از انتشار درستی‌سنجی فکت‌نامه، پست و ویدیوی خود را حذف و بعد از چند ساعت یک کلیپ اصلاح‌شده را منتشر کردند.
دو ادعای اخیر علی خامنه‌ای، یکی درباره وضعیت ارتباط جمهوری اسلامی ایران با جهان و دیگری درباره «قانونی بودن حمله هفتم اکتبر حماس»، سوژه‌های بعدی ما در پادکست این هفته هستند.
مرور دو فکت‌چک اقتصادی درباره هزینه تامین کالاهای اساسی و میزان قاچاق بنزین را نیز در این اپیزود خواهید شنید.
یک ادعای نادرست درباره افغانستانی بودن پسربچه‌ای که اخیرا در آمریکا بازداشت شده، مطرح شده بود که آن را نیز فکت‌چک کردیم.
این هفته یک گزارش بدون نشان را هم مرور کردیم؛ روایت‌ها از دختری که در سن یازده‌سالگی به اسارت گرفته شد و بعد از یک دهه آزاد شد.
آخرین فکت‌چک این اپیزود مربوط به ادعای وجود یک تک‌شاخ افسانه‌ای در جنوب ایران است که درباره آن توضیح داده‌ایم.
 
00:01:34 مقدمه
00:03:19 عکس ساختگی «ازدواج زوج لبنانی با پس‌زمینه موشک‌های ایران»
00:07:45 چند تصویر نادرست منتسب به حمله موشکی ایران به اسرائیل
00:19:38 استفاده از ویدئوی انفجار در روسیه، به عنوان حمله موشکی ایران
00:23:57 ادعای نادرست خامنه‌ای درباره «قانونی‌بودن» حمله هفتم اکتبر
00:33:35 ادعای گمراه‌کننده خامنه‌ای درباره روابط ایران با کشورهای دنیا
00:42:03 هزینه واقعی تامین سبد اقلام اساسی خانوار چقدر است؟
00:48:41 آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین
00:54:25 ادعای افغانستانی‌بودن کودکی که در فلوریدا دستگیر شد
00:58:29 انتساب ویدیوی دختری در ترکیه به کودکان سیستان و بلوچستان
01:00:06 «فوزیه»، دختری که در عراق ربوده شد و در غزه پیدا شد
01:08:11 ادعای نادرست دیده‌شدن آهوی تک‌شاخ اصیل ایرانی
01:12:24 کامنت‌ها
 
پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند.
پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید.
فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم:
فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه
ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه
ویدیوی فرار نتانیاهو بعد از حمله ایران به اسرائیل، قدیمی است
عکس دستکاری‌شده «ازدواج زوج لبنانی با پس‌زمینه موشک‌های ایران»
استفاده از ویدئوی قدیمی و دستکاری‌شده به عنوان حمله موشکی ایران
ویدیوی منتسب به آسمان اسرائیل در زمان حمله موشکی ایران
تصاویر قطعات باقی‌مانده موشک، ارتباطی با حمله اخیر ندارد
ویدیوی سوختن اتوبوس‌ها در تل‌آویو پس از حمله انصارالله
ویدئوی ساختگی با عنوان آتش‌سوزی بر اثر بمباران در بیروت
ادعای «صوت لو رفته نتانیاهو» بی‌اساس است
استفاده از ویدئوی انفجار در روسیه، به عنوان حمله موشکی ایران
ادعای نادرست خامنه‌ای درباره «قانونی‌بودن» حمله هفتم اکتبر حماس
ادعای گمراه‌کننده خامنه‌ای درباره روابط ایران با کشورهای دنیا
هزینه واقعی تامین سبد اقلام اساسی خانوار چقدر است؟
آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین
ادعای نادرست درباره افغانستانی‌بودن کودکی که در فلوریدا دستگیر شد
ویدیویی از ترکیه منسوب به کودکان سیستان و بلوچستان، نادرست است
«فوزیه امین سیدو» دختری که در عراق ربوده شد و در غزه پیدا شد
ادعای نادرست دیده‌شدن آهوی تک‌شاخ اصیل ایرانی بعد از دو قرن
همه چیز درباره «هما»
کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس